[Laurens]

Boeddhisten geloven dat men bevrijd kan worden uit de cirkel van wedergeboortes door het volgen van de door de Boeddha onderwezen middenweg. De belangrijkste aspecten van deze middenweg zijn het uitbannen van alle materiële verlangens, het zich ethisch gedragen, en het ontwikkelen van de geest.

Dat is primair al gebaseerd op een 'geloof', en secundair er zijn er nog wel die zich gefortuneerd genoeg achten die wel iets zien in een eeuwig leven of anders nog wel een rondje in deze carrousel mee willen draaien. Maar als je er genoeg van hebt zoek je naar de uitgang.

Het hebben van materiële verlangens is verbonden met ego's neiging iets schaars te willen bezitten, maar ego heeft nog veel meer hebberige neigingen in petto voor het argeloze 'ik'. Is het dan wel zinnig om alleen de materiële verlangens in te tomen, zoals christenen dat al eeuwen tevergeefs doen? Is het niet veel beter de bron van de ellende aan te pakken en de hebberigheid van 'ego' te onderzoeken of, beter nog, het ego zelf eens aan een gedegen zelfonderzoek te onderwerpen?

Het zich niet ethisch gedragen heeft te maken met de manier waarop het ego zich van de mogelijkheden bedient om te krijgen wat het wil. Wederom is het niet zinniger de egoneigingen onder de loep te nemen? Het handelen van ego in het voetlicht te plaatsen in plaats van het prudent en omzichtig te behandelen uit angst dat het zich op de teentjes getrapt voelt.

Wat kan er nou bedoelt zijn met het ontwikkelen van de geest?

Als het maar gewoon duidelijk mag zijn dat ego niet bestaat dan is gewoon duidelijk dat er niemand is die bevrijd moet worden. En dus is boeddhistische bevrijding overbodig.

Dat 'als' is voorwaardelijk. Het is namelijk helemaal niet je ervaring dat 'ego' niet bestaat dus daarmee is het evenmin een duidelijkheid. Misschien qua kennis maar niet intrinsiek ge'weten'. Zolang je 'ego' in jezelf of anderen aan het werk ziet zijn z'n neigingen nog volop werkzaam.

Als het ego echt wordt doorzien als een illusie, valt de hele zoektocht naar bevrijding weg. Het idee van 'iemand' die bevrijd moet worden, is in zichzelf al een misvatting. Het is alsof je probeert een schaduw te bevrijden—er is niemand die gevangen zit, behalve het denkbeeld dat er een iemand zou zijn die gevangen zit. Wanneer dat besef eenmaal doordringt, valt de hele dynamiek van verlangen en streven vanzelf weg.

Als je dat, wat nog maar de vraag is, gaat formuleren als vaststaand gegeven en uitgangspunt kom je tot de verkeerde conclusie. De status quo is dat je geloofd dat er iemand is en vervolgens kan er (binnen dat geloof ook) iemand bevrijd worden. Realisatie is een 'weten' niet een gedragen idee. Het pogen een gedragen idee elders ingang te laten vinden blijft, als dat zelfs maar mocht lukken, een (veranderlijk) maar nu meervoudig gedragen, idee. Ideeën uitwisselen heeft geen zin.