Stelling van de dag

[Laurens]

Ik kan niet zeggen dat ik weet wat het echt betekent dat elk Ik en mijn maken verdwenen is, maar volgens de teksten kan dit.
Ver gevorderde yogi's treden zelfs doelbewust bepaalde zeer subtiele staten binnen (jhana) zonder enige notie dat "Ik die staten beleef of binnenga en in verwijl", leren de teksten.
Bij hen is al het Ik en mijn maken weg. Heel wonderbaarlijk, vind ik, dat elk besef van een Ik-die-in-die-en-die-staat-verwijlt, weg kan zijn.

Maar mensen die de juiste bevrijding hebben gerealiseerd blijven wel spreken in termen van Ik en mijn en sluiten gewoon aan bij de spraak die gebruikelijk is in de wereld, leren de sutta's.
Dus spreken in termen van 'Ik' en mijn'' wordt in de Pali sutta's niet gezien als een teken van gehechtheid.

Er valt 'om te gaan' met het buiten sluiten van 'ik' en 'mijn' tussen de overige verschijnselen. Of dit aangeleerd gedrag is of een intrinsiek weten kan alleen de ervaarder van dit fenomeen helder zijn. In de wereld moet je daarnaast natuurlijk van een entiteit blijven uitgaan (dat vereisen de vormvoorschriften) maar het besef dat daar niemand in vertegenwoordigd is blijft. De Pali is daarin wel erg regide want ieder geval van 'ik' of 'mijn' kan op zijn merites gewoon worden beoordeeld.

[Laurens]

Misschien wel het belangrijkste is hoe je het onderricht gebruikt. Boeddha leert ergens dat de leer is als een vlot. Je moet het zien als iets wat je ergens brengt.

Het wordt ook zo gezegd:

"So this holy life, brahmin, does not have gain, honor, and renown for its benefit, or the attainment of virtue for its benefit, or the attainment of concentration for its benefit, or knowledge and vision for its benefit. But it is this unshakeable deliverance of mind (vaak wordt hier ook hart vertaald) that is the goal of this holy life, its heartwood, and its end. (MN28, MN30)

Ik geloof dat dit vrijwel nergens zo is want in heel veel spirituele kringen gaat het juist om het uiteindelijke doel van kennis en visie, volgens mij.
De ene heeft kennis en visies en de ander niet. De ene heeft de juiste kennis en visie en de andere niet. De ene is de leraar, de ander de leerling.

Vanuit geloof te bestaan, hetwelk doorgaans de status quo is, komt onmiddellijk de dualiteit mee om de hoek kijken. En dat bestaat bij de gratie van de tegenstellingen, zonder welke niets is waar te nemen. Dus de beide zijden van de polen leraar versus leerling, kennis versus onwetendheid zijn altijd prominent aanwezig. Zo hoort dat.

Het kan zijn dat je in de leerling rol schiet en dat promoveert automatisch de ander tot leraar. Dat je in die rol terecht komt daar hoef je niet zwaar aan te tillen, tenzij ego's haantje de voorste willen zijn begint op te spelen en de rol van leerling ongewenst is. Waarbij ego ingeeft dat er van superioriteit sprake is en het aanbeveling verdient degene arrogantie te verwijten. Ik leg hier dus nou even de rol van ego uit op een arrogante betweterige wijze om je dat te laten voelen.

Afgezien van de stelling dat het in spirituele kringen om kennis gaat. Waarop het kan lijken gezien de hoeveelheid aangeboden informatie. Maar het gaat allesbehalve om kennis. Kennis wordt, althans hier, gebruikt om je in positie te brengen waarop gedegen zelfonderzoek kan gaan plaatsvinden. Die kennis betreft dan het ego, oftewel het zich roeren van ego om je daarvan af te houden.

Kort samengevat het gaat helemaal niet om kennis anders dan het daarbij ervaren van weerstand, ten gevolge waarvan er van alles op egovlak eerst doorzien moet worden.

Zoals je ziet kan er hier ook veel geluld worden maar als je je aan de richtlijnen houdt is dat helemaal niet nodig. Richtlijn zijn onbevooroordeeld luisteren en een ander is de werking van ego doorkrijgen. En wel als de veroorzaker van veel ongerief en weerstand en niet in het minst door het influisteren toch vooral geen gedegen zelfonderzoek of aan waarheidvinding te doen.

Maar hier staat dat kennis en visies niet het uiteindelijke doel is. Het uiteindelijke doel, zou je kunnen zeggen, is dat het hart bevrijd wordt en jij als Boeddha aanwezig bent in de wereld. Een licht voor jezelf en anderen.

Ik zou zeggen full stop. Maar waarom ben je dan geen licht voor jezelf en anderen? Daar hebben we hier (heel betweterig) een antwoord op. Dat komt omdat je in essentie God of goddelijk bent met als kenmerk een licht voor jezelf en anderen. Ik zeg in essentie omdat het zijn van goddelijk overschaduwd wordt door je geloof iemand te zijn. Die iemand moet zich waar maken tussen andere iemanden en daar geldt het recht van de sterkste en dat betekend nou eenmaal strijd.

Altijd bekommert om het welzijn van anderen. Kennis en visie is een middel om het hart te bevrijden. Maar...Boeddha van de Pali suttas erkende ook dat kennis en visie ook makkelijk kan leiden tot ego-bedwelming, groeiende eigenwaan, je speciaal gaan voelen, juist wel uit zijn op honor, renown.

Nu kun je natuurlijk ook overdrijven en er een romantisch verhaal van maken dat eindigt in een horror scenario. Ik heb zo vaak het vermoeden dat Boeddha jou als volgeling, zoals zovelen, een glimp van de hemel heeft willen gunnen. Een vingerwijzing naar de maan zou je kunnen zeggen. En ik vrees dat de boeddhisten de wijzende vinger zijn gaan aanbidden en Boeddha zijn gaan vereren, zijn wetten nauwkeurig zijn gaan naleven en daarbij zijn vergeten dat het om de maan gaat.

Mensen die het gaat om kennis en visie, let er maar op, die zijn altijd maar aan het strijden met anderen over wat dan de juiste zelfkennis is of de juiste kennis en visies. Dus, wanneer kun je nou zeggen dat kennis en visie echt tot onthechting leidt, tot loslaten, tot niet in bezit nemen, tot bescheidenheid, harmonie, vrede? Kijk er maar eens naar.

Dat brengt ons terug naar het begin van het verhaal dat ego het in zich heeft haantje de voorste te willen spelen tussen al die andere haantjes. Kennis en visie leiden niet tot onthechting, niet tot loslaten en niet tot niet in bezit nemen. Bescheidenheid, harmonie en vrede zijn, anders dan deze te leren opvatten als een deugd en het andere onderdrukkend, in deze strijd nooit te vinden.

Bron